Badanie konsystencji smarów

Jednym z głównych parametrów opisujących jakość smaru jest konsystencja, określana jako stopień zagęszczenia produktu, wynikający z oddziaływań międzycząsteczkowych i międzyfazowych użytej bazy olejowej oraz zagęszczacza. Na podstawie pomiaru konsystencji opracowano obowiązującą, międzynarodową klasyfikację smarów plastycznych wg NLGI. Klasyfikacja ta wyróżnia 10 klas konsystencji smarów, począwszy od płynnych przez półpłynne i twarde, kończąc na twardych smarach brykietowych.

Dotychczasowa procedura pomiarowa określania konsystencji smarów plastycznych została opisana normą PN-C-04133:1988. W roku 2011 zastąpiono ją normą PN-ISO 2137:2011.

Konsystencję określa się za pomocą specjalnego przyrządu zwanego penetrometrem. Pomiar polega na oznaczaniu penetracji. Metodę stosuje się do smarów o penetracji nie przekraczającej 400.
Penetracja jest to liczba podająca głębokość, na jaką zanurzy się w badanym smarze znormalizowany stożek penetracyjny pod obciążeniem 150 g, w temperaturze 25ºC, w czasie 5 sek. Jednostką miary penetracji jest liczba niemianowana, odpowiadająca 0,1 mm zagłębienia stożka np. liczba penetracji równa 355 odpowiada wartości 35,5 mm głębokości zanurzenia.
W zależności od sposobu przygotowania próbki, rozróżnia się:

• penetrację smaru bez ugniatania,
• penetrację smaru po ugniataniu.

Pomiar penetracji bez ugniatania polega na określeniu głębokości zanurzenia stożka penetracyjnego w próbce o takiej konsystencji, jaką posiada badany smar.
Jeżeli badana próbka poddana zostanie mechanicznemu ugniataniu w specjalnej ugniatarce (60 pełnych (podwójnych) suwów tłoka w czasie 60 sek), a następnie przeprowadzony zostanie pomiar penetracji tego smaru w naczyniu penetracyjnym, to otrzymany wynik będzie penetracją po ugniataniu.